Obecnie na półkach sklepowych jest dostępny bardzo szeroki asortyment wód butelkowanych. Generalnie wyróżniamy naturalne wody mineralne, wody źródlane oraz stołowe. Konsumenci często zadają sobie pytanie, jaka jest między nimi różnica, co je charakteryzuje, jakimi kryteriami kierować się podejmując decyzje o zakupie.
Dotychczas za naturalną wodę mineralną uważano wodę wydobywaną z pokładów podziemnych, pierwotnie czystą i zawierającą znaczące ilości składników mineralnych, które służą zdrowiu, umownie, co najmniej 1000 mg/l.[1] Definicja ta uległa diametralnej zmianie. Obecnie za naturalną wodę mineralną uznana może być woda z pokładów podziemnych, różniąca się od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pierwotną czystością pod względem chemicznym i mikrobiologicznym oraz charakterystycznym stabilnym składem mineralnym, a w określonych przypadkach także właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi [1,3]. Zatem, wg obecnej definicji, może to być każda woda pierwotnie czysta, niezależnie od tego, ile zawiera składników mineralnych np. do tej grupy należeć będzie woda zawierająca zarówno 4000 mg / 1 l składników mineralnych jak i 50 mg / 1 l [3]. Istotna zmianą jest również dodanie do obecnej definicji naturalnej wody mineralnej słów „w określonych przypadkach”. Skutkuje to tym, że nie wszystkie naturalne wody mineralne mają pozytywne oddziaływanie na zdrowie (jak to było do chwili obecnej). Naturalna woda mineralna może być definiowana, jako woda służąca zdrowiu tylko wówczas, gdy posiada potwierdzoną badaniami zawartość poszczególnych składników mineralnych. Rozporządzenie określa, jaka ilość poszczególnych składników wywiera korzystny wpływ na zdrowie. Pozytywne właściwości danej wody są zazwyczaj wskazane przez producenta na etykiecie.
Woda źródlana jest pozyskiwana w taki sam sposób jak naturalna woda mineralna, czyli musi być wodą pierwotnie czystą pod względem mikrobiologicznym i chemicznym, ale nie różni się właściwościami i składem mineralnym od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, określonej w przepisach o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę [1,3]. Zatem woda źródlana może nie różnić się składem mineralnym od wody z kranu (nie stawiajmy jednak znaku równości między tymi wodami, woda z kranu wymaga uzdatniania – chlorowania, natomiast woda źródlana jest to woda pierwotnie czysta, której parametry są normowane).Woda źródlana nie gwarantuje również stabilności zawartych w niej pierwiastków (w odróżnieniu od wód mineralnych). W Rozporządzeniu z 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych nie ma wymogu podania na etykiecie zawartości składników mineralnych. Na sklepowych półkach można jednak spotkać wody źródlane, które zawierają tę informację – pamiętajmy jednak, że wartość podanych składników mineralnych wcale nie musi być zgodna ze stanem faktycznym, jest to stan wody badanej, który może ulec zmianie. Producenci często wykorzystują fakt, że nie ma zakazu umieszczania informacji o minerałach zawartych w wodzie, umieszczają na etykiecie bogaty skład mineralny, by tym samym zachęcić konsumentów do kupna.
Wody stołowe uzyskuje się poprzez dodanie naturalnej wód mineralnej lub soli mineralnych (zawierających, co najmniej jeden składnik mający znaczenie fizjologiczne np. sód, wapń, wodorowęglany itp.) do wody źródlanej. Ustawa przewiduje również sytuację odwrotną – dodanie wody źródlanej lub soli mineralnych do naturalnej wody mineralnej [1,3]. Zadaniem wód stołowych jest uzupełnienie zasobu składników mineralnych w takich ilościach i zestawieniu, aby dostarczyć z wodą elektrolity nadmiernie wydalane w czasie wysiłku fizycznego (praca, uprawianie sportu).
Jak wynika z poniższych charakterystyk, rozporządzenie z dnia 31 marca 2011 r w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych oraz wód stołowych oraz ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw znacznie zmieniło pojęcie naturalnej wody mineralnej, źródlanej i stołowej. Wszystkie wody butelkowane dostępne w sklepach są badane, oceniane pod kątem istniejących norm i na tej podstawie dopuszczane do sprzedaży, zatem z pewnością są bezpieczne dla zdrowia. Szeroki wybór pozwala konsumentom dopasować wodę do potrzeb swojego organizmu. Dokonując tego wyboru należy kierować się przede wszystkim mineralizacją wody (składem na etykiecie). Istotne jest również, że poszczególne wody mogą być wykorzystywane przez różne gruby ludności do różnych celów. Przykładowo dla niemowląt i dzieci do 3 roku życia najlepsza będzie woda źródlana lub niskozmineralizowana, gdyż nie posiadają one jeszcze dobrze wykształconych organów wewnętrznych (składniki mineralne przyjmują z mlekiem matki). W upalne dni lub podczas dużego wysiłku fizycznego osobom dorosłym zaleca się spożywanie wody wysokozmineralizowanej.
- Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 21 poz. 105)
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych.
- Wojtaszek T. 2011. Zmiany w przepisach o naturalnych wodach mineralnych, źródlanych, stołowych. Przemysł spożywczy. 65, 22-25.
